2024/03/16

Ütopyadan Distopyaya

Platon'un anlatımındaki Atlantis, halkının güzel yaşamının aksine, nehirlerden ve derelerden gelen kristal suları ve hayali adanın geri kalan sakinleri ile bereketli Atlantis ovasında, altın renkli bir kumsalda güneşin tadını çıkarmak, çöplerin yanında uzanmak, nefes almaya çalışmak, denizin dibindeki plastikleri "balıklamak", yaşlanan deniz kızlarının ağır ağır ölümü. Yapay zekâ gözüyle çevre felaketi!

1,5 milyon kilometrekarelik Büyük Pasifik çöp alanı, Platon'dan ve mideleri plastikle dolu olan kuşlardan ilham alan dijital yaratıcı Niceaunties'in paylaştığı video, önümüzdeki kasvetli geleceğin ana hatlarını çiziyor. 

Singapurlu sanatçı, yapay zekâ kullanarak oluşturduğu ve dünya sakinlerinin okyanusları umursamamasına referans olan bir evren yarattığı bu projenin ilhamını büyükannesi, annesi ve on bir teyzesinden almış:
Küresel plastik krizi! 

Pasifik'teki devasa plastik çöp parçaları ve bu atıkları sindirerek ölen göbekleri plastik çöple dolu zavallı deniz hayvanları. Martılar, balıklar ve insanlar ortak bir kaderi paylaşıyor gibi görünüyor. Denizleri plastikle tepeleme dolmuş, yaşanmaz bir gezegen; martılar, balıklar ve teyzelerin ortak kaderi mi? Gagası açık, iri bir martı, arkasında denizin dalgaları birbirini takip ederken kumların üzerinde hareketsiz kalıyor. Deniz kuşunun bağırsakları sökülmüş bir insan vücuduna sahip olduğu, içinden onlarca plastik şişe, kapak, kap döküldüğü, etrafında ölü balıkların olduğu ortaya çıkıyor. 

Hemen ardından ağlara sarılmış, Asya yüz hatlarına sahip yaşlı bir kadın, içinde "yuva yapan" tüm çöpleri yutmaya hazır, açıkta kalan vücudunun üzerinde tehditkâr bir şekilde uçan martıları gözlemliyor. Deniz kızları da diğer Sirenler gibi, hiçbir şeyden haberi olmayan yolcuları şarkılarıyla tuzağa düşürmeye mi çalışıyor, yoksa bu yok edilmenin yasını mı tutuyor?


 "Auntlantis: Yeri Süpürmek" adlı video, ütopyadan distopyaya geçişi birkaç saniye içinde özetliyor. Yapay zekânın yardımıyla, gezegeni etkisi altına alan çevre kirliliği, efsanevi Atlantis adasında "teyzeler" için tipik bir günün anlatımıyla canlı bir şekilde yakalanıyor.

NOT: 
Antik Yunan filozofu Platon tarafından yaratılan Atlantik efsanesi 2.000 yıl sonra bile hâlâ popüler. Nedeni ise Atlantis'in temsili bir illüstrasyonu. Kesin gözüyle bakılan bir şey varsa; bu eser insanlığın durumuyla ilgili bu kadar çok gerçek içermeseydi, ''Platon'' ismi yüzyıllar öncesi unutulacaktı.

Atlantik Okyanusu'nun ortasındaki Atlantis 
 Zamanının önemli bilim insanlarından biri olan Roma, Papalık Devleti Alman Cizvit papazı ve yazıbilimci Athanasius Kircher (1601-1680) tarafından çizilmiş.
     
Platon'un hikâyesinde konumu ''Herkül Sütunları'nın ötesinde'' olan Atlantis, Batı Avrupa ve Afrika'da pek çok bölgeyi fetheden ve Atina'yı M.Ö. 9500 gibi fethetmeye çalışırken başaramayıp bir gecede okyanusa batan uygarlığın adı.


ütopya: Gerçekleşmesi imkânsız şekilde tasarlanmış ideal toplum hayali. 
distopya: Gelecekte gerçekleşmesinin mümkün olacağından korkulan baskıcı ve totaliter toplumları tarif eder.