gardenya etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
gardenya etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

27/06/2020

Ortancanın İsmi Nereden?

Dün biraz çarşıya inip alışveriş yapmam gerekiyordu. Etiketlerinde en fazla 30 derecede yıkanması gerektiği yazan pamuklu giysilerimin çoğu 60 dereceyle yıkanmaktan yıpranmaya başladı çünkü. Sıcaklar iyice bastırmadan yazlık pijama, bluz, şort, tayt benzeri ev kıyafetleri almalıydım. 'Uzun zaman dışarı çıkamam' fikriyle dönüşte sahil yolunu tercih ederek ve büyük parka uğrayarak eve dönüşü biraz uzattım.

Hava yine de serin falan değildi tabii. Maskeyle nefes almak biraz daha zorlaşmıştı. Elimi çabuk tutmalıydım. Daha ne kadar takacaktık bunları? Mağazaların önünde maskesi çene altında sigara içen, her birine uçan tekme atılası sayısız insan gördüm. Virüs bitti zannedip kuralları rahatça çiğneyen, hızla çoğalmış bu aklı kıtlar yüzünden içinde bulunduğumuz şu şartları bile arar hale gelmeyiz umarım! Tıklım tıklım kebapçılar, cam bardaklarda çay içilen çay bahçeleri. Daha neler, ne gevşeklikler. Yapacak bir şey yok. En sevdiğim çiçeklerden olan ortancaları görünce gerginliğim biraz azaldı neyse ki.

Muhteşem birer kubbe formunda açan coşkulu ve zarif çiçekleri nedeniyle zarafet, güzellik ve de bolluğu simgeliyor ortancalar. Ayrıca, minnettarlık ve samimiyet duygularını sembolize ediyor. Latince adı Hydrangea.

Ortanca'nın diğer dillerde geçen ortak ismi, Fransızcada aynı zamanda bir kadın ismi olan Hortense'den türeyen ve “Hortense’ın çiçeği” anlamı taşıyan Hortensia. Bu sözcüğün Türkçedeki telaffuzunun ''oğtansya'' olduğunu düşünürsek çiçeğin bizdeki adı olan ''ortanca'' çıkıyor ortaya. ''Büyüklük, irilik bakımından üç nesne arasında sondan veya baştan ikinci gelen'' anlamıyla hiçbir ilgisi yok. Peki ismi bu güzel çiçeğe layık görülen Hortense kim acaba? İşte buna çok şaşırdım. 18. yüzyılın doğa bilimcisi ve gezgini Philibert Commerson, bu çiçeğin adını koyarken, astronomi ve matematik alanında bir bilim kadını olan “Hortense” lakaplı Nicole-Reine Lepaute'a ithaf etmiş.

İsmi çiçeğe verilen “Hortense” lakaplı Nicole-Reine Lepaute hanımefendi kaç asır önce, 1758'de yıldızlar için bir grup katalog oluşturup yalnızca 1 ay gibi bir sapmayla Halley kuyruklu yıldızının geri döneceğini hesaplayan Fransız bir gökbilimci ve matematikçi. Lepaute‘un ismi “ortanca” çiçeğinin yanı sıra ''Lepaute Asteroidi'' (Asteroid 7720 Lepaute) ve Ay yüzeyindeki ''Lepaute Krateri''nde de yaşamakta. Bence hepsini fazlasıyla hak etmiş.