halo effect etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster
halo effect etiketine sahip kayıtlar gösteriliyor. Tüm kayıtları göster

18/11/2016

Hale Etkisi - Halo Effect

Etkileri yaşamın birçok alanında, örneğin ikili insan ilişkilerinde, hukuksal kararlarda, siyasette, en çok da işe alım kriterlerinde ortaya çıkan ilginç bir psikolojik olgudan, Halo Effect'ten bahsedeceğim bugün.
Eğitim psikolojisi okuyanlar az çok bilir.
Dilimizde ''Hale Etkisi'' olarak geçer. Hale, hani şu meleklerin ya da azizlerin başı üzerine çizilen bulutumsu, ışıklı çemberin adı.
Eğitim psikolojisinin duayeni olarak bilinen Amerikalı psikolog Edward L.Thorndike tarafından 1920'lerde tanımlanmış olan ve varlığı pek çok deneysel çalışmayla belgelenen hale etkisi, insanın yaradılışında az ya da çok mutlaka bulunan, ön yargıdan daha kötü bir özellik. Kişi, karşısındaki insanın bir tek olumlu özelliğinden hareket ederek onunla ilgili genel ve kalıcı bir yargıya varıyor. Özetle; gördüğü iyi'yi genele yayma hatasına düşüyor...

Halo effect, izlenim oluşturmada son derece yaygın bir fenomen olarak geçiyor çağımızda. İnsanları en kolay yoldan değerlendirme yöntemi olarak etkisini gösteriyor. Güzel bir genç kızın her yönüyle güzel, saygılı, nazik ve zeki olduğunu zannetme yanılgısı örneğin. Yakışıklı ve iyi giyinmiş bir erkeğin mükemmel biri olduğu yanılgısı ya da.
Aynı kabahati işlemiş iki çocuktan güzel olanına daha az ceza verilmesi, aynı suça karışmış iki hırsızdan fiziği düzgün olanın diğerinden düşük ceza alması gibi şaşırtıcı vakalar üzerinde çalışılmış.
Aynı kişinin gülümseyen ve somurtan fotoğraflarının iki ayrı gruba dağıtılıp birkaç saniye baktıktan sonra fotoğrafı kapatmaları istenerek olumlu-olumsuz niteliklere göre puanlama yaptırılması deneyleri var. Her seferinde gülümseyen fotoğrafa tüm olumlu nitelemelerin yüklenmesi, kötü sıfatların somurtan kişiye lâyık görülmesi örneği...