Yunan Mitolojisinde Demeter Efsanesi - Mevsim Döngüsü

Eski Yunanlılar, yeryüzündeki mevsimsel değişikliklerin sebebini ararken tanrıça Demeter ile ilgili hikâyeler kurgulamış. Doğanın sergilediği değişiklikleri ona bağlamış.
Demeter'in kim olduğunu bilmeyenler için durum biraz karışık aslında. Çünkü tanrılar tanrısı Zeus'un hem kız kardeşi hem de ondan hamile kalıp Persephone'yi doğuran tanrıça!
Yunan mitolojisinde tarımın, bereketin, mevsimlerin ve anne sevgisinin tanrıçası. Homeros'un destanlarında geçiyor. Demeter, insanlara toprağı ekip biçmeyi öğreten, ekinleri, özellikle de buğdayı simgeleyen bir tanrıça.
Öyleyse, bugün çektiğim bahar fotoğrafları eşliğinde Demeter'e atfedilen ve mevsim döngüsünün nedenini anlatan mitolojik hikâyeye geçelim hemen.

Yeryüzünün ilk kurulduğu çağlarda yalnızca yaz vardı. Her taraf yeşillikler ve çiçekler içindeydi. Demeter'in güzel kızı Persephone bir gün kırlardan çiçek toplarken yeraltı dünyası tanrısı Hades tarafından kaçırılıp kendi ülkesine götürüldü..

Hades, Zeus'un erkek kardeşi. Zeus yeryüzü hâkimiyetini kardeşleriyle paylaşırken kendisine gökyüzü, Poseidon'a denizler ve Hades'e de yeraltı düşmüştü. Hades artık ölüler ülkesi tanrısıydı. "Hades" kelime olarak ''görünmez'' anlamında. Onu görünmez yapan bir miğferi ve iki uçlu bir asası vardı. Yeraltında bulunan madenler ve hazineler nedeniyle ''Zenginlik Tanrısı'' olarak da adlandırılıyordu. Yeraltının tüm hazineleri Hades'e ait olduğu için Romalılar tarafından adı ''varlıklı'' anlamında ''Pluton'' olarak değiştirildi.

Demeter'in Zeus'tan olma kızı Persephone'nin asıl ismi Kore idi. Bu adı ona yeraltına kaçırdıktan sonra Hades vermişti. Hades yeraltında Persephone'ye biraz nar sundu ve böylece nardan bir miktar yiyen Persephone'yi "ölüler ülkesinde bir şey yiyenlerin yeryüzüne çıkma hakları yoktur" kuralı nedeniyle yeraltında kalmak zorunda bıraktı. Hades, Persephone'yi kraliçesi yaptı. Bu arada; Hades Persophone'nin amcası değil miydi? Annesi de abisi Zeus'tan hamile kalıp onu doğurmuştu. Neyse o kısımlara girmeyip, fazla uzatmadan efsaneyi tamamlayalım.

Kızının kaçırıldığına çok üzülen anne Demeter, tanrılara ve insanlara küsüp bereketini çeker. Yeryüzünde hiçbir ağaç çiçek açmaz, toprak ekin vermez. En sonunda Zeus araya girerek Hades'i yola getirir. Ancak Hades, eş olarak seçtiği Persephone'yi tamamen geri vermez. Aralarında bir anlaşma yapılır. Yılın dörtte üçünü annesinin yanında yeryüzünde, dörtte birini de Hades'in yanında yeraltında geçirecektir.

O günden sonra Persephone yeryüzüne çıkar çıkmaz her yer yeşerir, ağaçlar çiçek açar, böylece ilkbahar, yaz, sonbahar meydana gelir. O Hades'in yanına dönünce de kar yağar, ölü kış mevsimi hüküm sürer. Kızı yanındayken bereket saçan Demeter o yokken kılını kıpırdatmaz çünkü.

Yunanlılar işte bu efsane doğrultusunda Atina yakınlarında, Eleusis'te Demeter'in şerefine gizli bir şenlik düzenleyerek baharın gelişini kutlamışlar hep...

*   *   *

Edit: Zeugma Mozaik Müzesi'nde çektiğim Bereket Tanrıçası Demeter Mozaiği

(Nisan -2019 )

* * *

Evet, Persephone yeryüzünde. Geleli çok fazla olmadı. Efsaneye göre Demeter'le en mutlu zamanları:)

Mimozalar onu ilk karşılayanlardan. Artık vakitleri doluyor...

Şeftali ağacı çiçekleri ne kadar hoşmuş meğer...

Hayatımda böyle bir çiçek görmedim. Hatta dallara yapay çiçek takıştırmışlar zannettim önce.
İnsan eli büyüklüğündeler. İsmini öğrenmek mümkün değil?!
(21 Mart 2018 yani bugün itibariyle bu çiçeğin adını öğrendim: Mor manolya)

* * *
Persephone ve Demeter çok mutlu şu an. Bize de ''HAYIR'lısıyla, en kısa zamanda darısı başımıza!'' demek düşüyor...

Demeter-Persephone Görsel: Pinterest
(at British Museum)