14/06/2019

Şanlıurfa: Balıklıgöl, Sıra Gecesi

Ve sıra geldi yüzölçümü ile Türkiye'nin en büyük yedinci ili, 2 milyonu aşan nüfusuyla da en kalabalık dokuzuncu şehri olan Şanlıurfa gezi notlarının son bölümüne. Laf aramızda, binyıllar öncesinden izler taşıyan ve ''Peygamberler Şehri'' diye bilinen bu mistik şehir büyüledi beni...

Bir daha gidecek olursam, -ki bunu çok isterim- en az 3 gün gerekli. Bunu öğrendim. Çünkü gezip göremediğimiz o kadar çok yeri kaldı ki. Misal; tarihi eser niteliğindeki konik kubbeli muhteşem Harran evlerini göremediğim için çok üzgünüm...

Yazacak o çok şey var ki. Ancak, kısa kesitler, notlar halinde olmalı. Yoksa Şanlıurfa serisi fena uzayacak ve bu sıcakta çekilmeyecek. Sıcak demişken bir kez daha yineliyorum: Güneydoğu Anadolu'ya gezi düşünenler nisan-mayıs aylarını tercih etsin. Özellikle Şanlıurfa ülkemizin en sıcak kentlerinden. Biraz araştırınca temmuz geldiğinde termometrelerin güneşte 60, gölgede ise 45 dereceyi gösterdiği rakamlarla rekorlar kırdığını öğreneceksiniz. Kavurucu sıcaklar yüzünden halk dışarıya çıkamıyor, cadde ve sokakları bomboş, hayalet bir şehre dönüşüyormuş. Yazarken zor olanı bir de gezerken düşünün. Benden söylemesi...

Güneyde Suriye ile sınır komşusu olan Urfa, İpekyolu üzerindeki en eski yerleşim yeri. Doğu-Batı ticaret ağının kesiştiği noktada, stratejik yönden önemli bir şehir. I. Dünya Savaşı'na dek Osmanlıların elinde. 1919'da önce İngilizler, sonra Fransızlar işgal ediyor. 11 Nisan 1920'de düşman işgalinden kurtarılıyor. Cumhuriyet sonrası 1924'te il oluyor, 2012'de ise Büyükşehir Belediyesi. "Şanlı" unvanı ise, halkının Kurtuluş Savaşı’nda gösterdiği başarının hatırasına ithafen 1984 yılında veriliyor. Şanlıurfa, doğuda Mardin, batıda Gaziantep, kuzeyde Adıyaman, kuzeydoğuda Diyarbakır illeri ile çevrili.

Şanlıurfa'da kendinizi bir Ortadoğu ülkesindeymiş gibi hissetmeniz kaçınılmaz.

Ortadoğu mimarisi tarzında oldukça aktif bir Kapalıçarşı etrafında çevrelenen kent merkezindeki geleneksel doku
kısmen bozulmuş olsa da, ara sokaklara girdiğinizde olağanüstü güzellikte tarihi yapılarla karşılaşıyorsunuz.

Örneğin, bu kısım Balıklıgöl'e oldukça yakın. Etrafı dini motiflerle çevrili olan koskocaman bir yerleşke olarak düşünün.


HAZRETİ İBRAHİM (A.S.)'İN ATEŞE ATILDIĞINDA DÜŞTÜĞÜ MAKAM

Hz. İbrahim (a.s.), Nemrut ve halkının taptığı putlarla mücadele etmeye, onları kırıp parçalamaya başlayınca
Nemrut tarafından bugünkü kalenin bulunduğu yerden ateşe atıldı. Allah (c.c.) tarafından ateşe:
''Ey ateş İbrahim’e karşı serin ve selamet ol!'' (Kur'an-ı Kerim Enbiya Suresi ayet 69) emri verilince,
rivayete göre ateş ''su'', odunlar da ''balık'' oldu. Hz. İbrahim, salimen bir gül bahçesinin içine düştü.

Halil-ür Rahman gölü, yani Balıklıgöl'ün kuzey kenarında bulunan Rızvaniye Camii, 1736 (Hicri 1149) yılında Rakka Valisi Rıdvan Ahmet Paşa tarafından yaptırılmış. Mihraba paralel ve üç kubbeli olarak inşa edilen caminin doğusunda tek şerefeli bir minaresi var. Yapının en ilginç kısmı, çivi kullanılmadan geçme ve kakma tekniğiyle yapılmış olan
zengin bitki ve geometrik desen içerikli ahşap kapısı. Medrese cami avlusunun kuzeyinde yer alıyor. Kesme taştan, dikdörtgen planlı yapılmış cami, Halilürrahman Külliyesi’nin bölümlerinden biri. Avluyu çevreleyen medreseleriyle birlikte bir külliye konumunda. Balıklıgöl yerleşkesinde iki yıl önce hizmete giren ''Halilürrahman Kültür ve Sanat Külliyesi'' hemen bitişiğinde. Balıklıgöl’ün hemen güneybatı köşesinde ise Halil Ür-Rahman Camii (Döşeme Camii) var.

Balıklıgöl'ün balıkları ve çevresindeki tarihi eserleriyle Şanlıurfa'nın en çok ziyaretçi çeken yeri olduğunu bilmeyen yoktur. Burada balıklara vermek üzere yem satıldığını biliyordum; ama fotoğraf çektirmek üzere ışıltılı
yöresel kıyafetler kiralandığını o gün öğrendim. Talep çok fazlaydı ve inanılmaz sıra vardı.

Hz. İbrahim Peygamberin doğduğu mağara. Mağara odasını görebilmeniz için içeriye girdikten sonra tepeye
kadar epeyce tırmanmanız gerekiyor. Ne yazık ki yorgun ayaklarımızla buna cesaret edemedik.

Ben bu efsaneyi bilmiyordum. Mağaranın girişindeki tabelada yazılanları buraya aynen aktaracağım.
Hikâye, geçen yıl İskeçe Karnavalı'na gittiğimde öğrendiğim Hz. İsa ve annesinin hikâyesine oldukça benziyor.
Mağara kısmı ve yüzlerin rengârenk boyanması hariç.

Mevlid, ''Kutlu Doğum'' demektir. Hz. İbrahim Peygamberin bu mağarada doğduğuna inanıldığından, mağaraya
Mevlid-i Halil Mağarası adı verilmiştir. İnanışa göre, kâhinleri Kral Nemrut'a dinini ve tahtını yıkacak bir çocuğun haberini verdiklerinde, Nemrut o yıl doğacak bütün çocukların öldürülmesini emreder. Bu sırada hamile olduğunu anlayan Hz. İbrahim'in annesi Nuna Hatun, bir müddet hamileliğini gizledikten sonra, doğum günü yaklaşınca gizlice
bu mağaraya sığınır ve Hz. İbrahim’i burada dünyaya getirir. Doğum sonrası her gün gizlice gelerek, O’nu emzirir.
Yine bazı rivayetlere göre; Allah’ın emriyle bir ceylanın, her gün mağaraya gelip mucizevi bir şekilde
Hz. İbrahim'i emzirdiği, 15 ay kaldığı mağarada ise 15 yaşındaki bir genç görünümünü aldığı söylenmektedir.



* * *


Halfeti ve Göbeklitepe'yle başlayıp Balıklıgöl yerleşkesi ziyaretlerinin bitimi sonrası
gözlere, gönüllere ve damaklara hitabeden ünlü sıra gecesiyle Şanlıurfa notları burada sona erdi.


Kalın sağlıcakla...


*   *   *



Tarihi Bakırcılar Çarşısı’nda yıllardır bakırcılık yapan Mehmet Küçük, Urfa'da bu mesleği devam ettirmekte olan ve bakır levhalara şekil vererek değişik motifler işleyen birkaç zanaatkârdan biri.




10 yorum:

  1. Bir başka diyar,gezegen gibi;değerli aktarımlar.Kültürel zenginliğimizin ucu bucağı yok;ne kadar çok dikkat,bilgiyle gidersek o kadar,oralı oluyor,o ruhu,ruhların birlikte olma şölenine kabul ediliyoruz.Çok faydalı olmuş;teşekkürler Zeugma

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Anadolumuz binlerce yıllık, çok renkli bir mozaik adeta. Bizim topraklarımız, bizim insanımız hepsi. Aynen öyle, şölen gibi sanki. Nereye gitsek oralı oluyor, gördüğümüz ne varsa heyecan içinde özümsüyor, gönül bağı kuruveriyoruz hemen. ''Biz'' oluyoruz.
      Ben teşekkür ederim Güven Bey...

      Sil
  2. Şanlıurfa'yı herkes çok beğeniyor. Ben de çok merak ediyorum. Tarihiyle, kültürüyle, renkli kimliğiyle çok güzel olduğu kesin. Hele ki meşhur "Sıra geceleri". Videoya bayıldım. İyi ki Mayıs ayında gitmişsiniz, yoksa Temmuz-Ağustos sıcağında rahat gezilemezdi. Güzel bir seri oldu, geriye hoş anılar kaldı. Ben de bilmediğim pek çok şey öğrendim. Severek, ilgiyle okudum Zeugmacığım. Nicelerine, sevdiklerinle, sağlıkla, neşeyle...İyi pazarlar dilerim. Sevgilerimle...

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Bu bölgede en çok Şanlıurfa'yı beğendim ben de. Sonra Gaziantep, Mardin.. Hepsi ayrı güzeldi aslında da, ayrılan zaman yeterli gelmiyor. Ayrı ayrı gezilmeli. Bir seferde yalnızca Şanlıurfa'ya gidilip 3-4 gün kalmalı mesela. Başka bir zaman diğerlerine. Tek tek. Gerçekten aynen böyle düşünüyorum. Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi'ni de göremedik. Göbeklitepe'den çıkan parçalar sergileniyormuş orada. Nasıl üzüldüm. Neyse ki sıra gecesi ilaç gibi geldi gerçekten. En büyük hayallerimden biriydi. Hem de Kazancı Bedih'i dinlemek isterdim; ama maalesef adamcağız soba zehirlenmesinden vefat etti. Sıra gecesi 3 saate yakın sürdü. Bu toplamda 5 dakikası bile değil. Durmadan yedik içtik. Adı gibi ''sıra''ya koymuşlar demek ki. Sayısız yöresel yiyecek+ künefe + mırra..Biri gitti biri geldi. Çiğköfte en sonunda düşün artık. Valla ben derim ki herkes gidip görmeli. Mest olmak garanti :))
      Asıl ben çok teşekkür ederim Esinciğim. Ben de senin yazdıklarını severek, ilgiyle okudum. Sevgilerimle..

      Sil
  3. Şanlıurfa başlıbaşına bir şehir bana bu anlamda Gaziantep ve Mardin de öyle gelir, dilerim yakın zamanda bu güzellikleri görüp yaşarız bizde, ne güzel bir tur oldu böyle, harika anılar tüm yorgunluklara değmiş olmalı :)

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Aynen öyle. Nokta atışı.. Başlıbaşına gididilip görülmesi gereken. İnşallah siz de en kısa zamanda gidip görürsünüz, çok isterim. Terapi gibi geliyor. Çok güzeldi tur. Yurt dışına da çok gittim ama bu gezi hepsinin üstüne çıkıp listebaşı oldu. Yorgunluk çok oldu ama cidden değdi..:)

      Sil
  4. Ya ama ya ben de çok görmek istiyorum. Tam gidecekken aksilik oldu .

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Biz de geçen yıl parasını ödediğimiz Karadeniz turuna gidemedik. Çünkü o günün sabahı yakın bir akrabamız vefat etti. Yola çıkmaya 5-6 saat varken bildirdik ama bir sonraki tura kaydırmadılar. Paramız olduğu gibi yandı..

      Sağlık olsun Tigris. Seneye gidersiniz inşallah. 15 kişi olup haber vereni bütün tur şirketleri istediği zaman, istediği yere götürüyor..

      Sil
  5. Aslında ben Kayseriliyimdir. Fakat kendimi hep Güneydoğu Anadolu'ya ait hissettim,bu yüzden biri sorduğunda "Bölge olarak Güneydoğu Anadolu kızıyım ben" derim. Kültürü,yemeği,adeti,tarihi bir ayrıdır bende.En kısa zamanda bir daha gitmek isterim. Bu yazıyı görünce ama bir kez daha gitmiş kadar oldum. Teşekkürler :) Elinize sağlık.

    YanıtlaSil
    Yanıtlar
    1. Merhaba, Kayseri fazla uzak değil zaten o bölgeye, ondandır. Hatta Maraş'tan sonra aracımız Kayseri yakınlarında, çevre yolundaki bir tesiste yarım saatlik ihtiyaç molası vermişti. Bir arkadaş hemen taksi tutup pastırma almaya gitti geldi. Çok gülmüştük:)
      Fırsat yaratıp mutlaka gidin siz de. Asla pişman olmazsınız. Pandeminin en kısa zamanda bitmesi en büyük dileğimiz:) Ben teşekkür ederim, sevgiyle...

      Sil