Pirinç ve Buğdaya Alternatif Mucize: Kinoa (Quinoa)

Kinoa'nın adını duymayan ya da görmeyenlerden biri olabilirsiniz. Konuyla ilgili hatırı sayılır bir çoğunluk var çünkü. Ben de yalnızca iki yıl kadar önce rastladığım bir gazetenin sağlık köşesinden öğrenmiş; ama nedense pek önemsememiştim.
Görüntü olarak cezbedici olmayışının yanı sıra ülkemizde yetişmeyen bir ürün olmasının etkisi büyüktü sanırım. Fazla bilgilendirmeyen ve dikkat çekmeyen kısa bir yazı oluşunun etkisi daha büyük olmalı.

Bugün çaya davetli olduğum bir arkadaşın evinde tanıştım onunla. Bol yeşillikli bir kısırda bulgurun yerine ana madde olarak kullanılmıştı ve çok lezzetliyli doğrusu. Dolayısıyla, çayın yanına nefis bir tat olarak eşlik etmekle kalmadı, muhabbetimizin de ana teması oluverdi. Besin değerinin yüksekliğini, özellikle de glutene alerjisi olan çölyak hastalarının protein ve karbonhidrat ihtiyacını dört dörtlük karşıladığını duyunca bir hayli şaşırdım.
Eve geldiğimde de, günde(mi)me düşüp beni şaşırtan her konuda olduğu gibi çok yönlü bir araştırmanın içine girip öğrendiklerimi yazı yapmaya karar verdim. Şunu söylemeliyim ki; kinoa kelimenin tam anlamıyla bir mucize!
Kesinlikle ve kesinlikle onu daha çok insan tanımalı ve tanıtmalı. Ülkemizdeki üretim-tüketimi en kısa zamanda yaygınlaşmalı. Herkes bu konuda elinden ne geliyorsa yapmalı. En büyük görev de yemek blogu yazarı arkadaşlara düşüyor bana kalırsa. Şimdi, araştırma sonuçlarımı toparlayıp ilgili linklerle birlikte aktarma zamanı:

• Kinoa'dan her yerde ''tahıl'' diye bahsediliyor; ama zannedildiği gibi ne buğdaygillerden ne de tahıl. Baklagillerden de değil. Yenilebilir tohumları hasat edilen, ıspanak ve pancar türü bitkilere benzeyen apayrı bir bitki türü (Bkz).
• Kolestrol içermiyor ve yağ oranı oldukça düşük. Kolay sindirilebildiği için bebekler ve küçük çocuklara rahatlıkla verilebiliyor.
• Diyet yapmak için en ideal besinler arasında ilk sıralarda kinoa yer alıyor. Çünkü içeriğinde bol lif ve et ile eşdeğerde çok güçlü bir bitkisel protein var. Vücudumuz için gerekli bütün aminoasitleri ve sütte mevcut kalsiyumun çok daha iyisini barındırıyor. Filizlendirip tükettiğiniz takdirde protein değeri ettekinden daha yüksek bir hale geliyor.
• Kinoayı çorba, pilav ve dolma dahil, malzemesinde pirinç ve bulgur olan her tür yemekte kullanabilirsiniz. Çünkü lezzet olarak farklılık yaratmıyor. Farklılık yalnızca yiyeceklerinizi besin değeri son derece yüksek, sağlıklı ve güçlü bir hale getirmiş olmanızda.
• Sadece bir fincan pişmiş kinoa yediğinizde A,B,C,D,E ve K vitaminleri dışında vücudunuzun diğer kazandıklarına bakalım:
Protein 8 gram / Diyet lifi 5 gram / Demir 3 miligram
Manganez 1.2 gram / Fosfor 281 miligram / Magnezyum 118 miligram (Bkz.)

Ve 2013 yılı Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) tarafından ''Kinoa Yılı'' olarak ilan edilmiş (Bkz). Bolivya Devlet Başkanı Morales, 7000 yıldan fazla bir süredir bu mahsulün bekçileri olan yerli halkın önemli rolünü "Kinoa, And insanlarına atalarından bir hediye!" cümlesiyle vurgulamış. Aynı zamanda değişken iklimlerde gün geçtikçe artan nüfusu beslemek ve gıda yetersizliği olan ülkeler için harika bir alternatif, süper bir besin kaynağı olarak nitelenmiş. Çünkü kinoa etten daha fazla proteine, sütten daha değerli kalsiyuma sahip. Açlıkla mücadele ve sağlıklı beslenme için daha geniş bir stratejiyle tanıtımı yapılmasının teşvik edilmesi karara bağlanmış.

Antik çağda İnkaların en önemli yiyeceği olan kinoanın yetiştirilmesi And Bölgesi ve ötesine uzanıyor. Bolivya, Peru, Ekvador, Şili, Kolombiya ve Arjantin dışında aynı zamanda ABD, İngiltere, İsveç, Danimarka, İtalya, Kenya ve Hindistan'da üretiliyor.

Bizim ülkemizde kinoa yetiştiriciliği henüz yok (EK: 2 ilde deneme üretimi var).
Umarım en kısa zamanda bizde de bu ''mucizevi-antik'' bitkiyi yetiştirme girişiminde bulunurlar. Büyük kentlerdeki alışveriş merkezlerinin bakliyat reyonlarında kilo ile ya da paket halinde ithal kinoa bulabiliyorsunuz.
Bulamayanlar içinse internet yoluyla epeyce sipariş seçeneği mevcut.

Biliyorsunuz, yaşam yolunda sağlam bir şekilde devam edebilmemiz için ruh sağlığımız kadar beden sağlığımıza da önem vermemiz gerekiyor. Zira fazlasıyla ağır bir dönemden geçtik ('Geçtik' derken 'Geçip bitti' değil bu arada).
Ben henüz bu mucize üründen bulup kullanamadım.
Bunu gerçekleştirdiğimde en kısa zamanda yazının altına ek yapacağım.

Kinoa'yı sizlerin de önemsemeniz ve teşvik etmeniz dileğiyle...
Sağlıkla, sevgiyle kalın...

(Görseller Vikipedia'dan alınmıştır.)