Avustralya Denizaltı Gemisi AE2

AVUSTRALYA DENİZALTI GEMİSİ ve OSMANLI TORPİDO BOTU
AE2 - SULTANHİSAR
- ÇANAKKALE 1915 -Sultanhisar, Fransızlar tarafından inşa edilip 1907 yılında denize indirilmiş 40 metre uzunluğunda bir torpido gemisiydi ve 1928 yılına dek görev yaptı. 17 mürettebatı vardı.
97 ton ağırlığındaydı ve 3 adet 450 milimetrelik torpido kovanıyla 2 adet 37 mmlik top taşımaktaydı.

Avustralya Kraliyet Donanması'nın AE2 Denizaltı Gemisi, Birinci Dünya Savaşında (1914-1918) Çanakkale Boğazı'nı geçen ilk denizaltı gemisidir. AE2 yeni kurulan Avustralya Kraliyet Donanması için İngiltere'de 1913 yılında zamanın en gelişmiş teknolojisine sahip olarak yapılan iki denizaltı gemisinden biriydi. AE1 Yeni Gine açıklarında devriye gezerken bilinmeyen bir nedenle battı.
AE2, Aralık ayında Çanakkale Savaşlarına hazırlanmak üzere Mısır'a giden Avustralya ordusunun 2nci grubuna refakat etti.
Dünyanın öbür ucuna 14 ayda 56 bin kilometre yaparak gidip gelen (İngiltere'den Avustralya'ya ve Avustralya'dan Türkiye'ye) Avustralya'nın ilk denizaltı gemisidir.

AE2, Gelibolu Yarımadası'na çıkarmanın yapıldığı 25 Nisan 1915 sabahının erken saatlerinde yoğun olarak mayınlanmış ve tahkim edilmiş Çanakkale Boğazı'nı su altından geçmeyi başardı. AE2 top atışına maruz kalmasına, Osmanlı gemileri tarafından takip edilmesine ve iki defa karaya oturmasına rağmen Marmara Denizi'ne ulaştı ve arkasından gelecek diğer denizaltı gemilerine örnek oldu. Denizaltı gemisine gördüğü her şeyi batırma ve Osmanlı'nın Gelibolu Yarımadası'na yönelik deniz ulaştırmasına saldırma görevi verilmişti. AE2 bir karakol gemisine torpido hücumu geliştirdi ve Osmanlı gemilerini beş gün boyunca taciz etti.
AE2, 30 Nisan 1915 günü Marmara Denizi'nde Karabiga kasabası açıklarında Sultanhisar torpido botu tarafından top atışına tutuldu. Denizaltı gemisi ağır hasara uğradığından, teslim olmayı müteakip vanaları açılarak batırıldı. 32 mürettebatın hepsi kurtarıldı. Fakat 3,5 yıl süren esaret sırasında 4'ü hastalık nedeniyle hayatını kaybetti. 83 yıl boyunca kayıp olan AE2, 1998'de bir Türk dalgıç ekibi tarafından bulundu. Bulunması geçmişimizi hatırlatmakta ve o zamandan bu yana Avustralya ve Türkiye arasında gelişen güçlü dostluğa ve barışa ışık tutmaktadır.

HMAS AE2, ilk görselde 25 Nisan 1915 günü Osmanlı mayın gemisi Nusret'in altında bir deniz mayınının şamandıra tellerini sıyırıp geçerken resmedilmiş. AE2'nin eni 6,9 metre, boyu 54 metre idi ve ağırlığı 809 tondu. 4 torpido kovanı ve 32 kişilik mürettebatı ile su yüzünde 15, su altında 10 deniz mili hız yapabiliyordu. 40 metre uzunluğundaki Nusret, 8 Mart 1915 günü Çanakkale Boğazı'na döşediği mayınlarla işgalci ittifak kuvvetleri donanmasını darmadağın etmiş olmakla meşhurdur.

(Sultanhisar Torpidobotu'nun AE2 Denizaltısı'nı batırması hakkında Rıza Efendi'nin çektiği telgraf)

AE2'nin süvarisi Binbaşı H.G.(Dagre) Stoker DSO (1885-1966) önce Kraliyet Donanması'nda, ardından Kraliyet Avustralya Donanması'nda hizmet verdi.

Savaş esiri. Kaçtı, yeniden yakalandı.
Savaş sonrası tanınan bir tiyatro ve sinema oyuncusu oldu.

İkinci Dünya Savaşında yeniden Kraliyet Donanması'nda görev yaptı ve albay olarak emekli oldu.

Sultanhisar'ın süvarisi Kıdemli Yüzbaşı Ali Rıza Talayman.

Osmanlı altın madalyası, demir haç (1880-1949)
AE2'nin mürettebatını esir aldı.

1924'te Yavuz (Goeben) Zırhlısının yardımcı kaptanlığına terfi edildi ve 1925 yılından 1928 yılında emekli oluncaya dek donanma komutanıydı.


* * *

* * *

Birinci Dünya Savaşı'nda Çanakkale Boğazı'nı düşman gemilerine geçilmez kılan Nusrat Mayın Gemisi
Aslı restore edilmiş olup Tarsus'tadır. Çanakkale Deniz Müzesi'nde bulunan ise aslına uygun inşa edilen maketi...

KAYNAK: Çanakkale Deniz Müzesi
HMAS AE2 Görsel: Vikipedi