Kum Zambakları, Deniz Nergisi

Fotoğrafları geçen gün Assos'ta, Kadırga Koyu'nda çektim. Sahilde dolaşırken uzaktan dikkatimi çekti bu çiçekler. Yanlarına gittiğimde, daha önce resimlerinden tanıdığım ''kum zambakları'' ile birebir örtüştüklerini gördüm.

Kum zambaklarının nesli tükenmekte olan bitki türleri arasında yer aldığını ve 2016 yılında Uluslararası Doğa Koruma Birliği tarafından koruma altına alındığını biliyordum. Bulunduğu yerden söken ya da koparanlara 48 bin TL idari para cezası uygulandığını da okumuştum. Bu yıl o cezanın 60 bin liraya çıktığını öğrendim. 😲

Kadırga Koyu, Assos'ta tatil yapanların tercih ettiği, berrak ve tertemiz deniziyle mavi bayrak almış noktalardan biri. Oldukça uzun ve geniş bir plaja sahip. Ancak, fotoğraflardan anlaşılacağı üzere taşlık bir sahili var. Beni en çok şaşırtan da buydu işte. Kum zambakları genellikle incecik kumların içinde yetişir diye biliyordum. Kadırga Koyu'nda bunu göremesek de irili ufaklı taşların arasında, kum oranı oldukça az bir sahilde, tüm güzellikleriyle boy vermişler. Hayranlıkla baktım her birine. Bırakın dokunmayı, eğilip koklamaya bile çekindim. Özellikle geceleri çok güzel koktuklarını öğrenince de buna pişman oldum. Anavatanı Türkiye, Libya, İsrail ve İspanya dahil tüm Akdeniz kıyıları iken Ege ve Marmara sahilleri yoluyla Karadeniz ve Gürcistan kıyılarına kadar ulaşan kum zambakları, Bulgaristan’ın güney kıyıları derken bir şekilde Atlas Okyanusu’na sıçrayıp Kanarya Adaları, Bermuda ve Azor takımadalarındaki sahilleri de doğal yaşam alanı olarak benimsemiş.

Doğanın gücü her daim etkileyici. Kum zambağı veya deniz nergisi (sea daffodil) olarak bilinen ve bilimsel adı pancratium maritimum olan bu çiçekler bir istisna. Doğada sadece deniz kıyısı kumsallarında görülen soğanlı bir bitki. Kum ve deniz suyundan beslendiği zannedilse de 2 metreyi bulan kökleri yer altına uzanıyor. Ağustos ve ekim ayları arasında çiçek açtıkları bölge genelinde görünmeye başlıyorlar. Ülkemizde, sahillerde gün geçtikçe artan yapılaşmalar ve deniz turizmi yüzünden yok olma tehlikesi altındalar. Ticari çiçekçilikte yerleri yok. Tamamıyle doğal alanlarda yetişen bir tür. Ancak, çiçeklerinin güzelliği ve kokusundan dolayı tüm dünyada yaşam alanlarından sökülüp bahçe ya da saksılarda yetiştirme gibi bir eğilim mevcut.

Kum zambağının kömüre benzeyen siyah tohumları rüzgarlârla yayılıp çimleniyor. Kıyı kumullarında güzel beyaz çiçekler haline gelmek için uygun bir yer bulma umudunda olan çok yıllık bir bitki. Deniz kenarlarında farklı plajlara yayıldıkları ve ampullere dönüşüp çiçek açmaya başlamadan önce mükemmel koşullar için uykuda bekledikleri tespit edilmiş.

Kum zambaklı oda tasvirleri (Pinterest'ten)

Şimdi gelelim kum zambaklarının oldukça etkileyici bir başka özelliğine

Yunan mitolojisinde şiddetli ölüm ve kibir arasındaki anlamlar Ege Bölgesinde duvar süslemelerinde idealleştirilmiş pancratium (nergis) tasvirleri olarak kullanılmış.

Yunan mitolojisinde nergisin yeri olduğunu biliyoruz. Efsaneye göre, genç ve güzel adam Narcissus suya yansıyan kendi yüzüne aşık oldu. O aşkla sulara düşerek kayboldu ve kendi adını alan nergis çiçeğine dönüştürüldü.

Yine nergislerin yeraltı dünyasında Styx Nehri boyunca büyümeleri gerekiyordu ve sıklıkla mezarlarda çiçek olarak kullanıldılar.

Gaia, Zeus'un emriyle Zeus ve Demeter'in kızı Persephone'yi yoldaşlarından uzak tutmak ve böylece yeraltına kaçırılmasını kolaylaştırmak için uzun ve güçlü kokulu bir nergis çıkardı ortaya. Böylece nergis hem yaşamın döngüsüne hem kaçınılmaz ölüme işaret etti sürekli.

Kum zambaklı oda tasvirlerinden...
Nergis, baharın ortasında zamansız bir ölüm hatırlatıcısı iken, deniz nergisi (kum zambağı), flora ortadan kalktığında sonbaharın yakın olduğunu haber verir. Deniz nergisi işte bu nedenle, her yıl yeraltı dünyası da dahil olmak üzere yaşamın tüm aşamalarından geçmek zorunda olan mevsim tanrıçası Persephone ile ilişkili bir bitki.

Eğer birgün kum zambaklarına rastlarsanız lütfen onları koparmayın olur mu? Fotoğrafını çekin ya da seyredin. Nesli tükenmekte olan bu güzelliklerin tohum saçmalarına, daha fazla yayılmalarına yardımcı olun.


Kum zambağı duvar tasviri ve kaynak: academic.oup.com