''Kalyon'' sözcüğünün anlamını bir hatırlayalım mı? Zira ben uzun yıllardır kullanmadığım için sözlüğe bakmak zorunda kaldım. ''Kanyon'' ile karıştırıp bocalıyor insan. İngilizler tarafından 16. yüzyılda geliştirilen; rüzgâr gücüyle giden, üç direkli, yelkenli ve kat kat güverteye sahip büyük savaş gemisine kalyon deniyor. Osmanlı dönemine ilk kez II. Bayezid zamanında girmiş, buharlı gemiler dönemine kadar kullanılmış. Görseldeki Golden Hinde adlı kalyon, Londra'da Thames nehri kıyısındaki South Bank adı verilen yürüyüş bölgesinde tüm şaşırtıcılığı ile aniden çıktı karşımıza.
Borough Market'ten kısa bir yürüyüş mesafesi sonrası küçük bir rıhtıma yanaşmış, keşfedilmeyi bekleyen bir sır gibi oradaydı. Öğrendiğimiz ilk bilgilere göre kalyon bir replika. Yani 16. yüzyıl orijinalinin tam boyutlu bir kopyası. İngiltere'de, belki de dünyada türünün tek örneği. Düşünsenize, başkentin tam ortasında, en merkezi yerinde böyle bir kalyon var ve bunu o an öğreniyorsunuz.
Kraliçe I. Elizabeth döneminde yaşayan Francis Drake (1540 - 27 Ocak 1596) dünyanın çevresini dolaşmış ilk İngiliz kaptan unvanı taşıyor. Gördüğünüz bu gemiyle yani kalyonla. Kendisi aynı zamanda korsan, denizci, kâşif, köle taciri, mühendis ve politikacı unvanlarına da sahip.
Dünyayı dolaştıktan sonra 1581'de döndüğünde I. Elizabeth kendisini şövalye unvanıyla ödüllendirmiş. Drake aynı zamanda İngiliz Donanması'nın, 1588'de İspanyol Armadası ile yaptığı savaşın ikinci başkomutanı. İngiltere tarihinde politikacı olarak da biliniyor. Pasifik Okyanusu'nda dizanteri nedeniyle hayatını kaybetmiş.
Drake'in Yolculuğu
Francis Drake ve ekibi 1577'de, dünyanın çevresini dolaşan ilk İngilizler olmayı hedefleyerek Plymouth'tan yola çıkıyor. Çünkü Kraliçe Elizabeth de bu keşif gezisine onay veriyor. Ve tur bitince bilin bakalım ne oluyor? Drake birkaç İspanyol gemisini ele geçirip tam 28 ton altınla geri dönerek kraliçeyi ödüllendiriyor!
Altın Kopya
Bugünkü Altın Hinde, 1973'te Devon'da inşa edilmiş özgün bir yeniden yapılanma. Dünyada 140.000 milden fazla yelken açtıktan sonra -orijinalinden çok daha fazla - 1996'dan beri şu anki Londra evinde yatıyor. Geminin sahibi Golden Hinde Eğitim Vakfı'nın genel müdürü "Pek çok insan bu geminin burada, özellikle de Londra'da olduğunu ve tarihte oynadığı önemli rolü bilmiyor" diyor.
Altın Hinde, Drake'in filosunda üç yıllık yolculuğu tamamlayan tek savaş gemisi. Francis Drake, 1580'de döndüğünde Altın Hinde'in güvertesinde şövalye ilan edilir ve Kraliçe, halkın bu başarıyı kutlaması için geminin Deptford'da bir müze olarak demirlemesine karar verir.
Kurnazca planlarla her zaman para kazanmak isteyen Kraliçe Elizabeth, gemiyi şu anki Altın Hinde'nin bulunduğu nehirden yaklaşık dört mil aşağıda, Deptford'daki kuru bir rıhtıma demirletir. İnsanlar saatlerce kuyruğa girerek dünyanın dört bir yanından geçen gemiyi görmek için para ödemeye başlar. Elizabeth halkı için bunun uzay mekiğini ziyaret etmek gibi olduğunu söylerken çok mutludur.
Altın Hinde 1996'dan beri gördüğü dalgalardan çok daha fazla turist görmüş. Ziyarete gelenler 300.000 £ yıllık işletme bütçesinin üçte ikisini oluşturuyor. Buna ek olarak; korsan partileri, düğünler, şirket kiralamaları ve hatta geminin barut dükkanında kullanılan düzenli bir caz gecesine ev sahipliği yapmaktan da gelir elde edilmekteymiş.
Geminin dönüşünden yaklaşık yirmi yıl sonra çok zarar görüp yıprandığına ve çürüdüğüne dair bir rapor hazırlanmış. O yüzden parçalanmış ve kalan birkaç iyi kereste parçası şu an Oxford Üniversitesi'ne bağışlanmış bir sandalyeye dönüştürülmüş. Ziyaret etmek isteyenler için Bodleian Kütüphanesi'nde...
* * *
