Tek tek sıralandıkları upuzun dallarda boy gösteriyorlar bugünlerde. Hatmi çiçeklerinin tam zamanı. Pembesi, beyaza çalan daha açık pembesi, bordosu var. Alt, üst ya da arka sıralarda kuruma aşamasına geçip rengi koyulaşmış, rulo haline gelmişleri de oluyor genelde.
Bu bitki, Barış Manço'nun büyük küçük herkesin aklına mıh gibi kazınmış o şarkısında bile şifa demek. ''Nane, limon kabuğu, bir güzel kaynasın aman /İçine hatmi çiçeği, biraz çöre'otu katasın aman / Hatta biraz tarçın, bir tutam zencefil aman / Bin derde deva geliyor, biraz daha sabret güzelim /Ha ha ha ha ha hapşu!''
Genelde boğaz ağrısına iyi geldiği bilinen hatmi çiçeği ilk çağlarda kök ekstresi şifalı bitkilerin temeli olarak ortaya çıkmış, özellikle boğaz ağrısı için ilaç olarak uygulanmış. Hatta fındık ve bal ile karıştırılıp tonsilit tedavisinde kullanılmış.
National Library of Medicine 2019 yılında yapılan bir araştırma ile bataklık ebegümeci bitkilerinin "farklı bitki özleri ile birlikte" kullanıldığında "öksürük, boğaz ağrısı ve diğer solunum rahatsızlıkları için iyi bir seçim olduğu" sonucuna varmış. Bu aynı zamanda Barış Manço'nun şarkısındaki o sözlerin birebir teyit edilmesi demek. Ne hoş!
Birkaç gün önce ''Hatmi başka hangi hastalıklara iyi geliyor acaba? Biraz toplayıp da kış için kurutmalı'' diye bakınırken nereden nerelere geldim bilseniz.
Hatmi çiçeğinin ismi ''bataklık ebegümeci'' anlamındaki ''marshmallow'' sözcüğünden geliyormuş!? Marshmallow mu? Ne alâka? Bu sözcük benim paketini bir defada bitirmekten ölesiye korktuğum ve bu yüzden hayatımda yalnızca bir kez satın aldığım silindirik görünümlü, süngerimsi şekerin ismi değil miydi? Bir yanlışlık olmasın?
Çok fazla uzamasın.
Hayır, yanlışlık yok. Bahsettiğim şekerin adı marshmallow. Bir diğer adı chamallow. Süngerimsi bu şekerleme eskiden hatmi bitkisinin kökündeki jelatine benzeyen beyazımsı yapışkan maddeden yapılıyormuş meğer. Hatmi çiçeği, yani marshmallow boğaz ağrısı için varmış. Mısırlılar ve Romalıların marshmallow köklerini balla karıştırarak yaptıkları tatlıların kanıtları çıkmış ortaya. 1800'lerde ise boğaz ağrısı olan çocuklar için yumurta akı ve şekerle karıştırılmış. Tarif o kadar lezzetliymiş ki insanlar onu 'marshmallow' isimli bir ikram olarak benimsemiş. 19. yüzyılda doktorlar da çocukların boğaz ağrılarını hafifletmek üzere tıbbi bir şeker yaratarak hatmi kökü özü kullanmaya başlamış. Bu şekerler özsu, yumurta akı ve şekerden yapılıyormuş. (https://www.usatoday.com/story/news/factcheck/2021/04/07/fact-check-store-bought-marshmallows-not-soothe-sore-throat/7094788002/ https://tr.wikipedia.org/wiki/Marshmallow)
Birazcık kurutayım dedim. Çok çabuk kuruyor:)
Ancak, pek çok şey gibi zaman içerisinde o da değişmiş. Hatmi çiçeği kökünde bulunan ve yüzyıllar boyunca kullanılan yapışkan maddenin yerini jelatin ve nişasta almış. Dolayısıyla marketlerden satın alınan marshmallowlar, hiçbir şekilde tıbbi özelliklere sahip bitki özü içermiyor. Oysa ülkemizde yer gök hatmi çiçeği ile dolu. Ne olurdu sanki bu geleneğin kökü kazınmasa, hatmi kökündeki bitki özüyle devam edilseydi. Bu yüzden, aşağıdaki marshmallow paketi inceleme yapmak üzere aldığım ikinci ve en sonuncu paket.
Özellikle, içeriğini okumak üzere aldım bu paketi 👇
Öyleyse merak ettiğim bir konuyu daha açığa kavuşturmak gerekiyor. Hani filmlerde aileler piknik ateşinin başındayken ya da şefler tatlı tabağına ilave olarak koymadan önce bir çöpün ucuna takıp kızartırlar bu şekerleri. Sıklıkla gördüğümüz bu sahnelerde kızartılan marşmelovların lezzeti nasıl acaba?
Sorunun cevabı bende kalsın olur mu?😊😁
Taze sabah simidi gibiydi okumak; daha başlığı gördüğümde söylemeye başlamıştım şarkıyı ki yazının içinde de karşılaşmak pek hoş oldu. Fakat... Fakat işte! Her ne kadar uzak durmaya çalışsanız da, belki rastlamışsınızdır, o marşmalovluların bisküvisiz, direk kek arası olanları var (Migros'da); şekersiz -tercihen filtre- kahve ve hatta portakal suyu ile pek eğlenceli olduklarını söylemezsem çatlayabilirim:)
YanıtlaSilTeşekkür ederim. Çok naziksiniz. Yıllardan beridir benim de hep ama hep öyle olmuştur. Hatmi çiçeği'ni nerede görsem, duysam ya da okusam ilk saniyede aklıma gelen hep o şarkı ve Barış Manço'dur:) Aww. Direkt kek arası olanları mı var:)) Bilmiyordum ve hiç dikkat etmemişim gerçekten. Şekerlemelerin bulunduğu reyona hiç girmem ama yazıdakini dün Migros'tan aldım ne tesadüf. Marşmelovları çıkaran firmanın lastikimsi, renk renk, ayıcıklı olanları var hani. Onları iyi bilirim. Yiyen çocukları görünce paketi ellerinden alıp çöpe atasım gelir her seferinde:) Marşmelovu ateşle temas ettirip ızgara ederseniz içi yumuşacık oluyor. En çok öyle seviliyormuş. Sıcak çikolata ya da kahvenin içine ya da bisküvi arasına koyarak. Ama neyleyim, hatmi çiçeği kökü yok içinde. ''İçindekiler'' çok sağlıksız:)
SilHatmi cicegi basligini gorunce aklima Baris Manco nun sarkisi geldi...
YanıtlaSilHepimiz aynıyız. Rahmetlinin başarısı işte...
SilHatmi çiçeğinden marshmallow yapılıyormuş demek, vay vay.
YanıtlaSilFilmlerde hep merak ederdim eskiden o çubukta kızarttıkları şey ne diye.Sonra marshmallow olduğunu anladık ama hiç denememiştim. Kesin güzel olmuş, anladım ben emojilerden:))
:)))
SilAynen ben de merak ederdim rastlayınca. Ve çok gereksiz bulurdum. Sonra yabancı yemek programlarında şeflerin çakmağa benzeyen ve ateş çıkaran özel bir tüple marşmelovlara aynı işlemi uyguladıklarını görmeye başladım, merakım katlandı. Bir tanecik de ben yaptım, merakım geçti:)
Renkleriyle hatmi çiçeğini çok severim. Doğada ne ararsan var. Sadece kıymetini bilmiyoruz. Sevgiler.
YanıtlaSilBen de çok severim hatmiyi. Hem çok şifalı, hem çiçek yapısı olarak çok güzel. Her derdin devası doğada sahiden. Bakalım bir dahaki sefere kökündeki o beyazımsı yapışkan maddeyi görmek istiyorum. Sevgiler.
SilKutluyorum; öğretilerle dolu,hatmi çiçeği renkleri ve bilgileriyle dolu bir karnaval..
YanıtlaSilÇok teşekkür ederim. Güzel hatmi ve ismini taşıdığı bu şifalı çiçekten herhangi bir iz taşımayan bir garip şekerleme...
SilÇok ilginç bir yazıydı. Hatmi çiçeği diye başlığı okuyunca içeride direkt Barış Manço çalmaya başlamıştı zaten :)) Hiç marshmallow yemediğim için tadını bilmiyorum ama hatmi çiçeğinden yapılsaydı muhakkak tatmak isterdim. Ne olur sanki bu geleneğin kökü kazınmasa... derken bu kısım haklı bir isyandı bence. Bugün bir şey daha öğrenmiş oldum sayenizde, elinize sağlık...
YanıtlaSilHepimiz için aynıymış durum. Beyin otomatik olarak Barış Manço'ya bağlıyor demek ki. Çiçek özdeşleşmiş onunla ve bu da çok ilginç aslında:) İyi ki yememişsiniz. İlk aldığımda aynı gün paketi bitirmiş ve çok pişman olmuştum. Bir daha asla almadım. Bu da ürün incelemesi amaçlı finish paketi:) Keşke eski geleneklere bağlı kalınarak yapılsaydı ama kökü kazınmış, evet. Emperyalizmin bir başarısı daha.
SilHatmi çiçeğinin o yapışkan özsuyuna kolay ulaşılıyorsa kim bilir yumurta akı ve birazcık şeker/bal ilavesiyle benzer bir şekerleme yapılabilir. Çok teşekkür ederim ilginiz ve güzel yorumunuz için...
Gerçekten çok ilginç:-)) Çok tüketen biri olarak, yazının belli bir bölümüne kadar mutlu oldum. Zararlı zannettiğim şeyin aslında faydalı olabileceği fikri beni bir süre de olsa mutlu etti. Ta ki siz gerçekleri yazana kadar:-))) Kızarmış marşmalovların lezzetini bilenlerdenim:-)) Teşekkürler bu aydınlatıcı bilgiler için. Mutlu haftalar diliyorum şimdiden:-)
YanıtlaSilÇok kısa bir süreliğine ben de aynı hisleri yaşadım. İçinde marşmelovdan eser yok maalesef. İsmini değiştirsinler bence. Çünkü bu haksızlık. Hatta geleneklere göreneklere saygısızlık. Kızarmış marşmelovların lezzeti çok fark ediyor ama:)) Çok tüketmeyin bence, hatta unutun siz onu. Bartu'ya örnek olmanız gerek.
SilBen teşekkür ederim, size de mutlu haftalar:)
Ocak üzerinde değil de gerçek ateşte harika oluyor o marşmelovun kızarması:)
YanıtlaSilMangal ateşi diyorsun sanırım. Ah Sezer, nereye gidip de mangal ateşi yakalım. Kapyaları bile ya ocağın üzerinde ya fırın ızgarısını açıp közlüyoruz:)
SilKaynamış süte eklendiğini hiç duymamıştım. Ben ıhlamur falan demlediğimde içine bir büyük kurumuş çiçek atıyordum bazen. Dur bakalım, bir de sütle demleyeyim. Boğazım beni hiç rahat bırakmaz. Hemen faranjitim çıkar gösterir kendini. Çok teşekkürler Ausecim.
YanıtlaSilMarshmallow şaşırmayacak gibi değil gerçekten. Aradığın tat olmasın zaten. Glikoz şurubu, sığır jelatini, bir sürü acayip katkı. Ne kendi ne kızarmış olanı geri dursun benden. İstemem:) Faydalı olan şeker sadece kızamık şekeri ama o da bozmuştur kendini kesin. O kırmızılık kimyasal boyadır artık:))