"Başkasından üstün olmanın asil bir tarafı yoktur. Gerçek asalet, önceki benliğinden üstün olmandan gelir."
Ernest Hemingway'e ait olduğu söylenen bu söz için tüm zamanların en sevilen alıntısı diyebiliriz. Belki de yazarlık yaptığı dergide isimsiz olarak yayınlandığından kendisine atfedildi. ''Başkasından üstün olmamız önemli değildir. Asıl önemli olan şey, dünkü halimizden üstün olmamızdır'' şeklinde aynı kapıya çıkan bir Mevlâna sözü ve Hint atasözü de var çünkü. Neyse, konumuz bu değil. Konumuz; tevazu sahibi olmak, yani alçak gönüllü, yani mütevazı olmak.
Öncelik olarak "mütevazı" sözcüğünün yazım yanlışları listesinde birinciliğe oynadığını belirtmeli.
mütevazı (Arapça) 1. sıfat Alçak gönüllü. 2. sıfat Gösterişsiz, iddiasız.
mütevazi ( Arapça) 1. sıfat, eskimiş Birbirine paralel olan. 2. sıfat, eskimiş, matematik Paralel.
İyi bir insan genellikle mütevazı insandır. Sıradan görünümde, sadelikten yana ve sessiz. Kişisel bir kısıtlama içindedir özünde. Zenginlik veya başarıları hakkında övünmez ve bu özellikleriyle tanımlanmasına izin vermez. Fakat bu, kendisiyle ilgili herhangi bir şeyi saklaması değil, hiçbir şey hakkında övünmemesi gerektiği anlamındadır. Bir iltifatı nezaketle kabul edebilir; ama bununla egosunu beslemez, kendini üst insan olarak görmez. Dolayısıyla kibir ve megalomaniden de uzaktır.
Şimdi...
Mütevazılık, her yapılanı tolore edecek ölçülerde bir hoşgörü olarak da görülmemelidir. ''Egom yok diye kimse beni ciddiye almıyor,” diye sızlanırsınız sonra. Aslına bakarsanız İbn-i Haldun: "Fazla tevazunun sonu, vasat insandan nasihat dinlemektir," şeklinde mükemmel ötesi özetlemiş durumu...
Nuri Bilge Ceylan'ın bir röportajında sarf ettiği sözlere bakın. Müthiş bir tespit!
"Mütevazılık falan hiçbir zaman gerçek bir üst değer olamamıştır bizde. Bir ortamda mütevazı olmaya kalkarsanız saygı hemen azalmaya başlar, hissedersiniz…”
Nuri Bilge Ceylan’a göre mütevazı olmak bir üst değerdir. Karşılığında saygı gerektirir. Yalnızca ''insanlık gereği'' kimsenin kimseyi küçük görmemesi gerekirken, bu böyledir. Tespitinde haklıdır.
Oysa neydi özet?
“Başkasından değil, dünkü senden üstün ol!”