Bu cümlenin ''Evde kadınım var,'' versiyonu da var, biliyor musunuz? Duyduğum gün ölesim gelmişti hatta. Eline üç-beş kuruş veriyor diye iyelik eki kullanıyor bayan sahip, bakar mısınız, ''kadınım''mış! Kendi temizliğimi kendim yaparım ben. Üst insan konumuna girip böbürlenmeden, kendimi bir halt zannetmeden, üstelik içime sine sine yaparım o temizliği. Hem ben yurt dışında yaşayanlarda da benzer bir uygulama duymadım, görmedim. Bugün biraz araştırdım da, tüm ülkelerde insanlar kendileri temizliyor evlerini. Hatta Almanya'da merdivenler için bile genellikle temizlikçi tutulmayıp oturanların sırayla temizlediğini, profesör olsan bile ayrıcalığının olmadığını anlatmıştı bizim akrabalar.
Ancak, hangi tarzda yapılmış olursa olsun, kişisel birer yaşam alanı olan ve ihtiyaçlarımız doğrultusunda hizmet veren evlerimizin, başka bir deyişle ''yuvalarımızın'' temizliği tüm dünya tarafından önemseniyor. İşte bu nedenle; genelde karasal iklimleri nedeniyle kışları soğuk geçiren Kuzey Amerika ve Kuzey Avrupa'da yaygın olan, ilkbahar gelip havalar ısındığında evin dip köşe iyice temizlendiği ve ''bahar temizliği'' olarak adlandırıldığı uygulama doğmuş: Spring cleaning.
Elektrik süpürgesi henüz icat edilmediğinden 19. yüzyıl öncesinde bu bölgelerde bahar temizliği ve özellikle tozlardan kurtulmak için en iyi zaman mart ayı imiş. Çünkü hava ancak o zaman pencereleri ve kapıları açacak kadar ısınıyor. Böceklerin sorun yaratabileceği kadar sıcak da değil. Şiddetli rüzgârların tozu evin dışına taşıyabileceği de hesaba katılıyormuş. Yılın bu dilimi aynı zamanda kömür ocaklarının çalışmadığı, fırının duvarlara ve mobilyalara bıraktığı isin yıkanabileceği zaman.
Bazı kültürlerde ise yıllık temizlik kış aylarında, yılın sonunda gerçekleşiyor. Misal, Japonların osouji yani “büyük temizlik” anlamında, kökeni eskiye dayanan bir ritüeli var. 31 Aralık'a kadar gece yarısından önce bitirilmesi gerekiyor. Ne de olsa, her türlü kir, toz veya dağınıklık yeni yıla sizinle birlikte girecek ve bu yeni bir başlangıç yapmanın en iyi yolu değil!
Osouji, Edo dönemine kadar uzanıyor. Japon evlerinde, evi yıl boyunca giderek daha isli hale getirecek bir ocak veya ateş sobası yaygınmış. Tıpkı Edo Kalesi'nin Aralık ayında temizleneceği gibi insanlar kendi evlerini temizlemeye başlamışlar. Osouji, yeni yıla arınmış bir enerjiyle başlayabilmeniz için -kelimenin tam anlamıyla ve mecazi olarak- tüm yüklerden kurtulmak demek. Bu aynı zamanda İskoçya, İrlanda ve Kuzey Amerika'da da yaygın bir uygulamaymış. Neo-Paganlar arasında temiz bir manevi sayfa ile yeni bir döngüye başlamak adına bazen ilkbahar ve sonbaharın başlangıcında iki yılda bir ekinoks temizliği yapılıyor.
Bahar temizliğinin adı üzerinde; ilkbaharda bir evi derinlemesine temizleme uygulaması olsa da, ağır hizmet, temizlik veya organizasyon işletmeleri için mecazi olarak da kullanılıyor. Bir denetim ya da teftiş öncesi işlerini düzene sokan bir kişi için ''Bahar temizliği yaptı'' denebiliyor.
Bazı araştırmacılara göre bahar temizliğinin kökeni İran Nevruzu'na kadar uzanıyor. İran yeni yılından hemen önceki khaneh tekani (evi sallama) uygulaması da Nevruz festivalinin bir parçası. Aslolan ise halı yıkama, evi boyama, avlu ve çatı katını temizleme gibi arındırma detaylarıyla, Zerdüştlerin kötülüğü iyilik krallığından uzak tutma amaçlı bir önlem olarak temizlikle arındırma fikrinden kaynaklı. Perdelerden mobilyalara kadar evde ne varsa titizlikle temizleniyor.
Hiçbir şey, neredeyse pırıl pırıl parıldayan, tertemiz bir eve gelmek kadar huzur verici olamaz. Baharın gelmesiyle kuş cıvıltıları, bahar çiçeklerinin baş döndüren kokuları eşliğinde evimizi kışın izlerinden kurtarıp yaza hazırlamanın; temizlenme, arınma ve yenilenme duyguları içinde temizlik yapmanın tam vaktidir o halde!
İşe başlamadan önce lekeleri, kiri süpürmek, zeminleri parlatmak ve daha fazlasını başarmak için güçlü temizlik ürünlerine sahip olduğumuzdan da emin olmalıyız ki fazladan enerji harcamayalım.
Kolay gelsin hepimize...