2023/07/02

Tekel Şarap ve Kanyak Fabrikası

Ocak ayında şehrin öte yakasında ilgi çekici bir baca görmüş, 1962 yılında kurulup 2003'te özelleştirilen ve 2007'de de üretim yetersizliği bahanesiyle kapanan Tekel Şarap ve Kanyak Fabrikası olduğunu öğrenip bloga yazmıştım. Gördüğüm baca çok yakında değil, bilgim ise bundan ibaretti. Meğer fabrikadan arta kalan yalnızca bacasıymış. Bir de binanın yıkımdan sonraki molozlarından bir kısmını anı niyetine bacanın etrafındaki birkaç noktaya bıraktırıp etrafını demir parmaklıkla çevrelemişler.

Bayramda AVM çıkışı yolun karşısına geçip biraz deniz havası almak isterken bacayı yeniden görüp hatırlayınca ve bu kez yanına kadar gitmeye karar verince gördüm bunları. Gördüklerim anıtsal olduğu kadar son derece şaşırtıcı ve duygusal bir öyküye de sahipti. Aşırı derecede etkilendiğimi söyleyebilirim. Asma yapraklarının sarıp sarmalayarak adeta ağıt yaktığı anıtsal bir oluşum vardı orada :(

Kanyak deyince ilk aklıma gelen çocukluğumun geleneksel soğuk algınlığı ilacı; küçük yassı şişesine ait altın renkli metal kapağın ise ölçüsü olduğudur. Bir de, boğazımı yakarak yol aldığını hissederken feci ürperip silkelendiğim gelir aklıma. Bir kapak kanyak içenlerin hemen iyileşip hastalık aşamasını atlattığı...

Konyak ya da kanyak, ismini üretildiği Fransa'nın batısındaki "Cognac" kasabasından alan ve beyaz şarabın en az iki kez damıtılmasıyla elde edilen, yüksek derecede alkol içerikli bir içki özünde. Asıl adının konyak olduğu, bir söylentiye göre insanın içini ısıtıp kanı yaktığı için ''kanyak'' adı verildiği söylenir, neredeyse tüm evlerde soğuk algınlığı görülen çocuklara ve yaşlılara içirilir, hatta 1940’lı yıllara kadar eczanelerde satılırmış.

Yaklaşık 12 bin metrekare üzerine kurulan Çanakkale Şarap ve Kanyak Fabrikası, 2006'ya kadar Mey İçki San. Tic. A.Ş. adıyla üretimine devam eder. 2006 yılında Amerikan “Texas Pacific Group”a satılır. Bir koyup üç alan yabancı firma üretimi başka bir merkezde toplama bahanesi ile onlarca işçi ve aileleri ile Bozcaada, Bayramiç, İntepe ve Çanakkale'de tek geçim kaynağı bağcılık olan üzüm üreticilerini mağdur ederek fabrikayı kapatır.

Yılda yaklaşık 30 bin tonun üzerinde şaraplık üzüm üretimi yapılan bölgede bağların %70’i sökülür ve binlerce aile işsiz kalır. Bağlarını sökmeyen çiftçiler kendi üretimine devam etmeye çabalar.

Günümüzde içinde çay bahçesi, çocuk oyun alanı, otoparkı ve geniş rekreasyon alanı bulunan arazi belediye tarafından düzenlenerek Ağustos 2020'den itibaren halkın hizmetine sunulmuş durumda. 

Anılar ise fotoğraflarıyla birlikte bir hançer gibi saplanmış, tam ortada...