Hani şu son bir fırt çekip ateşli ateşli öylece sağa sola fırlatılan, sahibi tarafından ''fırlatmazsa ölecek'' hastalığı haline getirilmiş izmaritler.
Güzelim ormanlarımızın yangınlarda yok olmasından sonra bende adeta hastalık haline geldi. Dışarıya çıktığımda bu konuya yoğunlaşıp çevreyi dikkatle incelemeden duramıyorum artık. Sandığımdan çok daha fazla ve de şaşılası görüntülerle karşılaşıp yine yeniden geriliyorum.
Artık kararımı verdim. Bu durum bir ''gelenek''. Anlam olarak çok örtüşüyor çünkü (Bkz. TDK). Oradaki anlama şöyle bir cümle örnek kullanım olarak verilirse şahane olur bence: ''İzmarit fırlatmak, nedeni konusunda yanıt bulunamayan dünyanın en şaşılası, en berbat geleneğidir.''
Şehrin en işlek caddesinde yürürken yerlere dikkatle bakmayı denediniz mi hiç? Otobüs duraklarına, bankların etrafına, hatta bankın kenarlıklarına, oturulacak kısımlarına... Şaşkınlığıma şaşkınlıklar ekleniyor. Bir insan nasıl olur da bunu yapar ki?! Cevabını bulmak gerçekten zor. İçiyorsun madem o ölüm çubuğunu, önlemini alıp ona göre iç. Sokaklar, caddeler, kaldırımlar, bu banklar senin sigara küllüğün değil. Onları temizleyecek olanlar da babanın uşağı değil!
İlk karedeki bankın arkasındaki ağacın altına dikkat. Köpek gezdirenlerden biri de atık bırakıp gitmiş. Belediye hep sizin için temizlik yapacak tabii benciller. Orta kareye bakın, bankların arkasında ya da çok yakınında sigara söndürmek için metal kenarlıkları olan gayet güzel çöp kovaları var ama kaç kişi kullanıyor? Neredeyse hiç kimse. Bankların kenarlıkları varken kim kalkacak iki adımlık yere? Kordondaki tüm banklar böyle izmarit sıkıştırmalı. Fotoğraflara tıklayarak bakarsanız en sağdakinde beterin beteri var. Bankın ara tahtalarından biri kırılıp rahat bir kül tablası oluşturulmuş. İşte bunu yapan kesinlikle vatan haini!
Görsel: @ozturk_mustafa
O banklar insanlar rahatça oturup deniz havası alsınlar diye yapılıyor değil mi? Bakınız, bankların arkalıklı, arkalıksız olanları var ve çok yakınında mutlaka bir çöp kovası. Ben anlamıyorum bir türlü. Bu kentte çekirdek yiyen ve yerlere tek bir kabuk atan insan görmeniz mümkün değildir. Yanlarında mutlaka çöpünü atacak bir poşet bulunur. İş sigaraya gelince neden böyle?
Bu bağlamda benim aklıma gelen de beş-altı yıl kadar önce basında yer alan bir haber dahilinde Amerikalı bir bilgi sanatçısı ve biyo-hacker olan Heather Dewey-Hagborg oldu. Onu laboratuvarda DNA dizilimi yaparken bulma ihtimaliniz kadar yerlere fütursuzca atılmış sigara izmaritlerini ve sakızları toplarken de bulmanız mümkündü. Bu maddelerde bulunan DNA'ları analiz ederek sahiplerinin nasıl görünebileceğini ortaya çıkarıyor, anonim yabancıların çöplerinden çıkardığı DNA verilerini 3D baskılı portrelere dönüştürüyordu. Dewey-Hagborg'un özellikle New York'ta yaşarken dört bir yana savrulmuş sigara izmaritlerine kızarak başladığı ve yerlerden saç, izmarit, sakız toplayıp DNA'ları analiz ederek yaptığı bu portreler Stranger Visions projesi olarak tanımlanıyor.
Kim bilir, bizden de banklara sıkıştırılmış şu izmaritleri toplayıp böyle bir projeye imza atmaya karar vermiş biri çıkar belki. Sergilenen portrelerinden kendilerini tanımış oluruz. İhtimal sıfır değil :)
Belediye durumdan bir ders çıkarmış olmalı ki İskele Meydanı'na konan son banklardaki modellerde kenarlık olayı kaldırılmış ve kesin çözüm sağlanmış. Bu banklarda tek bir izmarit dahi yok.
Araştırmalar dünya üzerinde içilen 4 sigaradan 3'ünün yere atıldığını ortaya çıkarmış. Göteborg'da sigara içenlerin sigaralarını söndürme zamanı geldiğinde ne yapacakları gözlemlenmiş mesela. Çoğunluğun yakınlarda küllük olsa dahi izmaritini yere attığı görülmüş. 😱
Galiba ''Herkes yerlere atıyor, ben de atayım'' algısı silinerek başlanmalı işe. Yerel yönetimler için yukarıdaki türden toplama noktaları oluşturmak sorunu hafifletebilir mesela. Ya da ne bileyim, sigara paketlerine izmaritlerin yere atılmaması uyarısı yazılabilir.
Bu arada, izmaritlerin sadece görüntü kirliliği olduğunu zanneden yoktur herhalde. Tek kullanımlık plastik bir atık olan sigara izmaritinin içeriğinde %98 oranında biyolojik olarak parçalanamayan bir plastik türü olan selüloz asetat kullanılıyor. Çevre için kesinlikle bir tehlike unsuru olan izmaritin doğada yok oluş serüveni atıldığı alanın şartlarına bağlı olarak 18 ay-10 yıla kadar sürebiliyor. Sigara izmaritlerinin içerdiği toksinler yeraltı suyunun kalitesi için gerçek bir tehdit. İzmaritteki toksinler suyla temas yoluyla yıkandığında yeraltı sularına kolaylıkla ulaşıp yağmur suyu ile aşağıya çekiliyor. Yerel su yollarıyla derelere, göllere, akarsulara, denizlere sürükleniyor. En nihayetinde sualtında yaşayan canlılar da zehirleniyor. Tek bir sigara izmaritinin zehirli karışımı 40 - 60 litre yeraltı suyunu kirletmeye veya bitki büyümesini olumsuz etkilemeye yetiyor. Ve ne yazık ki atıksu arıtma tesisleri, sigara izmaritindeki toksinleri gidermeye uygun değil.
Sigara izmaritlerindeki karbon salınımına gelelim
Tek bir sigaranın üretim sürecinden atık hale gelene kadar atmosfere 14 gram karbon saldığı,
1 paket sigaranın üretimi süresince; kağıdı için kesilen ağaçlardan tüketimde salınan karbon ve izmaritlerin doğaya karışması dahil, tam 280 gram,
toplam sigara endüstrisinin ise yılda 80 milyon tonluk karbon emisyonu (karbonun atmosfere salınması) yarattığı bilimsel olarak kanıtlanmış.
Biliyorsunuz, tüm bunlar aynı zamanda sera gazı etkisi = küresel ısınmaya katkı demek. 😔😓
Öte yandan, sigaralardaki filtrelerin kaldırılmasıyla ilgili ciddi adımlar atılıyor. Stanford Üniversitesi Bilim Tarihi profesörü Robert N. Proctor'ın "Filtreler, sigara üreticilerinin 1930'lardan bu yana insanlara sigara içmenin güvenli olduğuna dair güvence vermek için kullandıkları başlıca tasarım sahtekârlığıdır. Daha çok ıslak spagettiden yapılmış emniyet kemerine benziyorlar. Gerçekten yanıltıcı," şeklindeki beyanı bunun kanıtlarından.
Ne diyeyim. Şu ölüm çubuğunu içmemek en doğru karar olmalı.
İyi pazarlar... ✋😊
Referanslar
✔https://calmatters.org/environment/2019/06/california-cigarette-butt-filter-ban-bill-electronic-disposable-vapes/
✔https://www.gu.se/en/news/cigarette-butts-leak-deadly-toxins-into-the-environment
✔https://oad.org.tr/yayinlar/cevre-icin-sigara-tuketimi-alternatifsiz-degil/
✔https://www.aru.ac.uk/news/cigarette-butts-hamper-plant-growth-study
✔https://deweyhagborg.com/projects/stranger-visions
✔https://www.badenova.de/blog/zigarettenstummel/