1948'den beri devam etmekte olan Kültepe kazılarında toprağın altından çıkarılanlar gerçekten hayret verici.
Düşünün, tıpkı günümüzde araba sevkiyatı yapılırken tutulan kayıtlar gibi, 4 bin yıl öncesi eşek sevkıyatı yapılırken de kayıt tutuluyormuş.
Sergilenen eserler içinde hanımların 4 bin yıl önce de ayna ve cımbız kullandığını, bugün bile gıptayla bakılan harikulade takılar takıp göz alıcı aksesuarlar kullandığını şaşkınlık içinde görüyoruz. Tüm bunlar 4 bin yıl sonrasında bile çok da fazla bir şey değişmediğinin göstergesi adeta. Söz konusu parçalara bir sonraki postta değil, ileri tarihlerde ''zaman zaman'' yer vereceğim. Bu bölümde beni çok şaşırtan yazılı belgeler var:
Pişmiş Toprak, Kültepe, M.Ö. 18-19.Yüzyıl
Asurlu İdi Adad’ın Anadolulu Anana ile evlenmesine dair, Asurlu üç şahidin huzurunda düzenlenmiş bir sözleşme.
Sözleşmede İdi Adad’ın Anadolu’da ikinci bir eş alamayacağı; eğer alır ve Anana’yı boşarsa ona 5 mina gümüş ödeyeceği karara bağlanmış.
Marriage Sertificate
Terracotta, Kültepe, M.Ö. 18-19.Centuries, B.C.
A contract drawn up in the presence of three witnesses Assrian Idi-Addads marriage with Anatolian Anana. In the contract it is decided that Idi-Adad could not take another wife in Anatolia; if he did and divorced Anana he had to pay her 5 minas silver.
Boşanma Belgesi
Pişmiş Toprak, Kültepe, M.Ö. 18-19.Yüzyıl
Tablet, Anadolu’nun yerlisi olan bayan Sakriuşva ile Asurlu tüccarlardan Assur-taklaku’nun boşanmaları konusunda düzenlenmiş. Bu belgeden, kadın ve erkeğin boşanma, yeniden evlenme ve eş seçme konusunda eşit haklara sahip olduklarını öğrenmekteyiz. Ayrıca, boşanma tarafların rızası ile olduğundan tazminat alınmayacağı da özellikle belirtilmekte.
Certificate of Divorce
Terracotta, Kültepe, 18-19.Centuries, B.C.
The tabet is prepared for the divorce of native Anatolian Sakriusva and Assyrian trader, Asur-taklaku. This document sets out that men and women had equal rights to divorce and remarry, and choose his/her spouse. Also as to divorce is with the consent of both individuals, it is particularly noted there would be no combensation.
Kaniş ile Asur arasında yapılan antlaşma metninde Asurluların taşınır veya taşınmaz mallarının zorla ve ucuza alınamayacağı, öldürülen bir Asurlu için kan parası ödeneceği, Kanişli bir kimseye borcu olan Asurlunun ticari faaliyetlerinin kısıtlanmayacağı ve borcunun yerine başkasının sorumlu tutulamayacağı gibi maddeler yer almaktadır.
Treaty Text
The clauses take place in the treaty between Kanesh and Assur mention that movable and immovable property of the Assyrians cannot be taken by force and on the cheap, a blood Money should be paid when an Assyrian is killed, commercial activities of an Assryrian who owes someone from Kanesh should not be restrichted, and someone else should not be hold responsible for his debt.
Vasiyetname
Pişmiş Toprak, Kültepe, M.Ö. 18-19.Yüzyıl
Asurlu tüccarlar, vasiyet bırakmak suretiyre miras intikalini hukukileştirmişler. Agua adındaki bir Asurluya ait bu vasiyetnamede ''Asur’daki ev karımındır, karım gümüşü oğulları ile birlikte paylaşacak,'' ifadesi yer alıyor. Agua’nın ölümünden sonra servetinin üzerinde ilk hak sahipliğini karısına tanıması, kadının aile içindeki önemini vurgulamaktadır.