Geçen hafta sonu gerçekleşen İstanbul ve Adalar gezimizi aradan fazla zaman geçmeden bloga aktarma zamanı. Yoksa araya aylar girebiliyor.
Adalar'ı sonbaharda serin serin gezmeyi epeydir istiyordum. Koskoca İstanbul'da iki güne ne sığdırabildiysek o kadar yazacağım yine.
Geçmişe anı olarak kaydedip sabitlemek üzere bilgiden çok fotoğraf ağırlıklı bir yazı olacak...
İstanbul'un ''Prens Adaları'' diye bilinen ve 5'inde yerleşim bulunan 9 adasından biri olan Heybeliada'ya Kabataş'tan başlayan ve yaklaşık 1 saat 45 dakika süren ''Boğaz Turu'' tadında harika bir deniz yolculuğu sonrası ulaştık.
Bir zamanlar bakır madeni çıkarılması nedeniyle eski adı “Bakır” anlamında
“Halki” olan Heybeliada, İstanbul'un en yeşil ve en çok rağbet gören sayfiye yeri sayılıyormuş. Büyüklük olarak Büyükada'dan sonra İstanbul'un ikinci büyük adası, yani 2 numaralı prens oluyor kendileri:)
Heybeliada ismi ile ilgili farklı fikirler üretmiştim; ama bu isim adaya uzaktan bakıldığında yere bırakılmış bir heybeyi andırdığı için konmuş. Haydi o halde, kadim sakinleriyle sonbaharı karşılayan, mor çiçekleri sütlü kahveye dönüşmekte olan begonvilleri, faytonları ve asırlık konaklarıyla sonbahar sakinliğine bürünmüş sokaklarda Heybeliada turumuz başlasın. Mis gibi çam kokuları eşliğinde...
15 Temmuz sonrası alınan bir kararla kapatılan 4 askerî liseden biri olan ve Heybeliada’da bulunan Deniz Lisesi, önünde bulunduğumuz yerleşkenin hemen sağında, arka tarafta. Deniz Harp Okulu için öğrenci yetiştiren bu okulda yaklaşık bin öğrenci eğitim görüyormuş. İn-cin top atan bu görüntüler insanın içini dağlıyor doğrusu:(
Ülkemizde ikisi İstanbul, biri İzmir ve diğeri Bursa'da 4 askeri lise vardı. Kuruluş tarihleri 1 asıra yakın olan ya da geçen bu okullarda yaklaşık 4 bine yakın öğrenci eğitim-öğretim görüyormuş.
Deniz Lisesi yakınlarındaki bu parkta, Heybeliada'da yaşamış olan ünlü edebiyatçımız Hüseyin Rahmi Gürpınar ile ''Biz Heybeli'de her gece mehtaba çıkardık'' ve ''Adalardan bir yâr gelir bizlere'' gibi şarkıların bestecisi Yesari Asım Arsoy’un heykelleri var.
Büyük Britanya İmparatorluğu Gemlik Konsolosu Spyridon Kanglaris'in zamansız kaybettiği güzeller güzeli eşi Sevasti için Ağustos 1868'de yaptırdığı ihtişamlı bir anıt. Spyridon Kanglaris, ölümünün ardından anıtın hemen yanı başına defnedilmiş. Gotik ve neoklasik tarzda yapılan İngiliz tarzı mezar, açık sivri kemerleri olan, tuğladan yapılmış sekiz köşeli bir anıt. Köşelere koruma maksatlı dövme demir parmaklıklar konmuş. Mermerleri İtalya’dan getirilen mezar ne yazık ki bakımsız bir halde ve içeriye girilemiyor. Oradaki kabartmayı merak edip tel örgülerin arasından zumlayarak fotoğrafladım (sağ üstte). Kabartma, oturur pozisyonda, kanatları olan genç bir erkek meleği tasvir ediyor. Meleğin elinde ters yanan bir meşale var. Yüzündeki üzgün ifade ve başının yana yatık olması hüzünle dolduruyor insanı:(
Ve ne yazık ki Süslü Mezar'ı ziyaret etmek isteyenler bundan daha fazlasını göremiyor artık.
1924 yılında bir rahatsızlık geçiren İsmet Paşa'ya doktorları mutlak istirahat önerir. Gazi Paşa'nın da desteğiyle seçilmiş olan Heybeliada'daki bu konak eşyalı olarak kiralanır ve İnönü ailesi konağa yerleşir. Aile, asıl adı Mavromatakis Köşkü olan konağı 10 yıl sonra 1934'te, sahibi olan Rum aileden 9,500 lira karşılığında satın alır. Konak, kendilerine Atatürk tarafından hediye edilen mobilyalarla döşenir.
Konakla ilgili bilgileri müzenin ziyaretçilerle son derece ilgili ve güleryüzlü rehberi Aynur Hanım'dan alıyoruz. Müzeye girişte ilk kat salon ve yemek bölümü. İkinci katta İsmet İnönü ve çocuklarının yatak odaları yer alıyor. Özden Hanım ve babaannesi Cevriye Temelli'nin yatak odası ile Ömer ve Erdal Bey'in yatak odaları. Pirinç yatak başları, yatak örtüleri, giysiler, işleme kırlentler dahil, konaktaki tüm eşyalar orijinal halleriyle korunmuş.
Yemek odasının duvarındaki orijinal yağlıboya aile tablosu müzenin en önemli parçalarından.
Selahattin Uzmen, 1941 Ankara imzalı.
Antika halıdan vitrindeki porselen yemek ve fincan takımlarına, banyodaki küvet ve teraziye kadar konaktaki eşyaların tümü 1934'den kalma. Her biri İnönü'lerin köşkteki özel hayatlarında kullandıkları parçalar. Sadece birkaç eşya, renk ve kumaş aslına sadık kalınarak kaplama yaptırılmış.
Ada sokaklarında biraz turlama vakti. Eski köşklere ve süslü konaklara özel bir ilgim var nedense.
Belediye sokakları baştan aşağı mandalina ağaçlarıyla donatmış, ancak bakımını yapmamış. Dallarda epey mandalina vardı; ama eciş büçüş ve üzerinde yapışkanımsı maddeler olan hastalıklı meyveler halindeydiler. Tam da mevsimiyken yazık olmuş onca ağaca. Bu fotoğraftaki düzgün bir ağaç.
Yollar ne kadar tenha farkettiniz mi? Evlerin balkonunda oturan sayısı bile o kadar azdı ki. Yol kenarlarında park halinde duran şu özel motosikletler adanın sembolü gibi. Aşağı yukarı her evde var. Başka türlü taşıt kullanmak yasak zaten.
Hüseyin Rahmi Gürpınar Mesleki ve Teknik Anadolu Lisesi
Okul ortalıklarda görünmüyordu; muhtemelen epeyce bayır tırmanılacaktı. Göremedik maalesef. Hüseyin Rahmi Gürpınar'ın Kültür Bakanlığı tarafından müze yapılan evini de göremedik. Oysa üstadın kendi elleriyle yaptığı el işlerini ve örgülerini görmeyi çok istiyordum;)
Terkedilmiş vaziyette duran bu köşkte dikkat çeken bir uyarı yazısı. Ev sahibi Türkçeyi pek iyi bilmiyor:)
''BU BİR ÖZEL MÜLK ÇIKIP FOTOGRAF v.s ÇEKTİRMEK İSTENMEZ! EVSAHİBİ''
Ev sahibi çok katı ve sinirli bir Rum olmalı. Merdivenleri zincire vuracakmış neredeyse. Ne kadar ilginç değil mi?
Sokaklardan aşağıya doğru inerken İstanbul'u karşısında bu şekilde küçülmüş görmek çok değişik duygular yaşatıyor insana. Koskoca metropol bir damlacık görünüyor. İçindeki insanlar toz zerresi kadar bile değil. Kim bilir neler olup bitiyor o anda orada. Kimler neler yapıyor? Kaç kadın dayak yiyor? Tam o anda bir kadın cinayeti daha işleniyor mu mesela? Kayıtlara geçmiş sayının toplamını değiştiriyor mu? Kaç kişi hırsızlık, yolsuzluk yapıyor yine, sinsice ya da danışıklı dövüşle?
Ağaç minesi, palmiye, begonvil karması pek hoş...
Adada gezen turistlerin neredeyse tamamı Yunan uyrukluydu. Yürüme niyetine girmeyip sürekli fayton tercih etmeleri şaşırtıcıydı.
Bu arada; yollar faytonlar yüzünden çok keskin biçimde at dışkısı kokuyordu. (Ohh, söyledim nihayet!)
Hani adalardaki faytonlar yasaklanacaktı? Tam tersi olmuş, Büyükada da öyleydi. Daha beter çoğalmışlar. Atlara yazık değil mi? Onca tepki verildi. Hepsi buhar olup uçtu mu?
Heybeliada'ya gelip de adanın en önemli ziyaret yerlerinden biri olan Ruhban Okulu'nu görmeden olur mu? Fotoğrafta görülen noktadan itibaren muhteşem bir manzara eşliğinde eski adı Papaz Tepesi olan 85 metre yüksekliğindeki Ümit Tepesi'ne doğru bir yürüyüşe çıkıyoruz. Ruhban Okulu'nu görmek üzere elbette.
Okulun giriş kapısı burası. Buradan, okul binasının bulunduğu bahçeye girmiş oluyorsunuz. Bahçenin güzelliğine kapılıp sağ tarafta bulunan okul binasını fotoğraflamayı unutmuşum bu arada. Girişte çok basamaklı geniş merdivenleri ve görkemli sütunları olan, iki katlı, gösterişli bir bina idi. :(
Heybeliada’nın her yerinden görülebilen çamlarla kaplı yoldan ulaşılan Ruhban Okulu adanın simgesi. Okulun, insanın başını döndüren güzellikteki bahçesini kelimelerle anlatabilmek imkânsız. Girişteki panoda küçük bir ''cennet''e benzetebileceğimiz Ruhban Okulu bahçesine, evrensel karaktere sahip Fener Ortodoks Rum Patrikhanesi'ne ait olması nedeniyle evrensel bir nitelik kazandırılmak istendiği yazıyor. Bu amaçla her biri 50 metrekareden oluşan bölümlerde bahçe sanatının dünya çapında en tanınmış tarzları sergileniyormuş.
1971 yılında Türkiye'nin "tüm özel yüksekokulların devlet denetimine girmesi" ile ilgili kararını Fener Rum Patrikhanesi kabul etmemiş. Patrikhanenin bu karşı tutumu nedeniyle okulda teoloji eğitimi kaldırılmış. Sonrasında okul eğitim vermeye yalnızca lise düzeyinde devam etmiş. 1971-1972 eğitim- öğretim döneminde Heybeliada Özel Rum Lisesi adını taşıyan okul, bir sonraki yıl patrikhane tarafından tamamıyla kapatılmış.
Böylece, 1844'te Ortodoks din adamı yetiştirmek üzere açılan ve 1971'de kapatılan okul tam 38 yıldır kapalı. Heybeliada Ruhban Okulu, Obama tarafından da ziyaret edilmiş.
Ruhban Okulu, Ortodoks dünyasında Atina Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nden sonra akademik düzeydeki ilk okul olma özelliğinde ve tüm Ortodoksların okulu olduğu için büyük anlam taşıyormuş. 1844'ten 1971 yılına kadar 127 yıl süresince papaz yetiştirip 1000 öğrenci mezun etmiş. Orta Doğu, İngiltere, Kanada, Yeni Zelanda ve Etiyopya’ya kadar uzanan geniş bir coğrafyanın din adamı ihtiyacını karşılamış.
Okulun din adamı yetiştirmek gibi bir amacı olsa da mezunları arasında öğretmen, akademisyen, diş hekimi, vb. meslekleri tercih eden çok kişi varmış. Giriş katında sağda, şöyle bir sınıf var yalnız. Sanırım birtakım kurslar ya da seminerler için kullanılıyormuş.
Sahildeki restoranlarda pek fazla müşteri yok.
İskelenin hemen karşısındaki meydan
Adadan ayrılma vakti. 15 dakika kadar sürecek bir yolculuk sonrası Büyükada'da olacağız.
Görüşmek üzere, sevgiler...
