İnşa edilirken tüm Türkiye'nin seferber olduğu; üzerinde 25x25 m kaide bulunan 4 ayak üzerine oturtulan Şehitler Abidesi'nin genişliği 7,5 m yüksekliği 41,7 metredir ve 62,5 m²'lik bir alanda yer alır.
Büyük Önder Mustafa Kemal Atatürk 1928'de cumhurbaşkanı iken Çanakkale'ye geldiğinde şehitler için bir anıt isteğinde bulunmuş, dönemin TTK Başkanı Afet İnan'ı bölgeye göndermiştir. Atatürk, İnan'ın incelemesi sonrası abidenin Gelibolu Yarımadası'na inşa edilmesi kararı ve talimatını vermiştir. Milli Türk Talebe Birliği inşaat için 1943''te devlet yöneticilerinden talepte bulunmuş, 1944'te Milli Savunma Bakanlığı tarafından düzenlenen proje yarışmasında birinciliği mimarlar İsmail Utkular ve Doğan Erginbaş kazanmıştır. Ancak, dönemin mali imkânsızlıkları nedeniyle abidenin yapımına başlanamamış, yapılabilen yalnızca 1952 yılında inşa edilmesi ve inşaat için gerekli maddi yardım için halka başvurulması kararı almak olmuştur. Nitekim birliklerdeki askerlerden memur ve işçilere, üniversite öğrencilerinden, sanatçılara ve ticaret yapan insanlara kadar halkın tümü açılan yardım kampanyasına destek verir.
Türk ordusunun Çanakkale'deki zaferini Darülfünûn müderrisi İsmail Hakkı, 22 Şubat 1918'deki yazısında şöyle özetlemiş:
1915 yılında
''Çanakkale müdafaası yapılmış, kazanılmıştır. Lakin vazife yalnız askerler ve kumandanlar için bitmiştir. Bizim için bitmemiştir. Başlamamıştır bile. Herkes bilsin ki, Bahr-ı Sefid mezarına kanlarını akıtanlar ölmek için ölmediler.
Hep bu tarih, bu namus ve fazilet için öldüler.
Onların kan borcunu ödemek lazım...
Şairler destanlarının yapsınlar,
Ressamlar levhalarını çizsinler,
Heykeltıraşlar timsallerini yaratsınlar,
Muharrirler hikâyelerini yazsınlar,
Sağ kalanlar rahmet okusunlar...''
(Görsel: canakkalesehitlik.net)
Tam da öyle oluyor gerçekten. Kampanyaya Türkiye'nin dört bir yanından yardım yağıyor. İşçiler fazla mesai yaparak, kadınlar yaptıkları oyaları satarak paralarının abide inşaatı için kullanılmasını istiyor. Hatta İstanbul sosyetesi kadınları özel araçlarını dolmuş yaparak, Siirtli kadınlar, üzerinde abide figürü olan battaniyeler dokuyup satarak kazançlarını gönderiyorlar. Askeri okullarda yardım amacıyla yarışmalar düzenleniyor. Sanatçılar da aynı şekilde. Zeki Müren ve Musevi asıllı Türk müzisyen Dario Moreno konserler veriyor, tiyatrolar sahneleniyor. Ressamlar resimler yapıyor.
Fenerbahçe Müzesi'nden Çanakkale Savaşları Araştırma Müzesi'ne
Futbolcularımız da aynı ruhla 1953 yılında düzenlenen turnuvada Çanakkale Şehitler Abidesi için top sürüyorlar.
Ve... O yıllarda milletçe ortaya koyulan dayanışma ve birliğin sembolü olan Çanakkale Şehitler Abidesi Kupası 70 yıl sonra Çanakkale'deki ziyaretçileri için buluşmaya açılıyor!
Çanakkale Şehitler Abidesi Yardım Kampanyası kapsamında Çanakkale’deki tüm şehitlerimizin anısına inşa edilecek abide için 1. Ordu temsil bürosu vasıtasıyla Fenerbahçe, Galatasaray, Beşiktaş ve Vefa Kulüplerine de müracaat ediliyor. 17 Şubat 1953’te Fenerbahçe’den Umumî Katip Rüştü Dağlaroğlu, Galatasaray’dan Umumî Katip Alp Kunt, Beşiktaş’tan Umumî Kaptan Sadri Usuğlu, Vefa’dan Umumî Kaptan Remzi Tatari ve federasyon temsilcileri Orduevi’nde toplanıyorlar. Toplantıda Şehitler Abidesi’nin tamamlanmasına destek olmak için yapılacak turnuvanın usulleri belirleniyor.
Buna göre;
- Karşılaşmalar bir devreli lig usulü yapılacak,
- Her kulüp ancak 1 lisanssız futbolcu oynatabilecek,
- Kaleci hariç 2 oyuncu değiştirilebilecek,
- Gol averajı usulü tatbik edilmeyecek,
- Şampiyon olacak takıma ödül olarak, “Çanakkale Şehitler Abidesi Kupası” verilecek.
22 Mart 1953’te başlayan maçlar oldukça büyük ilgi görüyor. Maçlardan elde edilen gelirle abideye 100.000, katılan dört kulübe ise 40’ar bin lira gelir sağlanıyor.
Turnuvada son maça Fenerbahçe ve Beşiktaş kalıyor
Fenerbahçe; “Süleyman, Nedim, Müzdat, M. Ali, Basri, Akgün, Fikret, Fahir, Feridun, Burhan, Niyazi” kadrosuyla çıkarken; Beşiktaş'ın kadrosu; “Bülent, Vedii, Faruk, Eşref, Ali İhsan, Nusret, Metin, Halil, Kâmil, Şevket ve Coşkun” oluyor. Fenerbahçe Beşiktaş’ı 3-0 yenip kupayı kazanıyor. Doktor Tarık Özerengin'in yönettiği maçın gollerini Niyazi, Feridun ve Burhan atarken Fenerbahçe’nin 78. dakikadaki 3. golünden sonra çıkardığı güzel oyun hayranlıkla seyrediliyor. 21.510 seyirci ile oynanan maçtan 42.032 lira hasılat elde ediliyor.
Maçtan sonra maddi değeri 5000 lira olan 25 kilo ağırlığındaki kıymetli Abide Kupası; Ordu Müfettişi İsmail Hakkı Tunaboylu tarafından Fenerbahçe takımına büyük tezahüratlar eşliğinde veriliyor. Fenerbahçe, Mithatpaşa Stadı’nda bu kupayla şeref turu atıyor.
Kupayı gördüğümde büyük bir heyecanla dolan kalbim titriyordu 💗
O tarihten beri uzun yıllardır Fenerbahçe Müzesi'nde sergilenmekte olan söz konusu kupa, Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi ve Anadolu Hamidiye Tabyası’nda düzenlenecek protokol tarihinden itibaren 4 ay süre ile sergilenmek üzere 23.03.2023 günü Fenerbahçe Müzesi'nden teslim alınarak Çanakkale Savaşları Araştırma Merkezi'ne getirilmiş olup halen ziyarete açıktır.
Bilginize, saygıyla...
* * *
